Bùng binh Bồn Kèn hay gọi Cây Liễu - Giao lộ Nguyễn Huệ – Lê Lợi

Giao lộ Nguyễn Huệ – Lê Lợi, thường được biết đến với các tên gọi Bồn Kèn hay Bùng binh Cây Liễu, là một vòng xoay giao thông nơi giao nhau giữa hai con đường Nguyễn Huệ và Lê Lợi tại Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh. Đây được xem là vòng xoay đầu tiên của Sài Gòn xưa và của Việt Nam.

Vào năm 2014, vòng xoay bị phá dỡ để thực hiện thi công tuyến Metro số 1 và phố đi bộ Nguyễn Huệ. Đến cuối năm 2022, giao lộ Nguyễn Huệ – Lê Lợi được chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh cho tái lập.

Tên gọi

Bồn Kèn là tên người dân thường gọi giao lộ này vào thời Pháp thuộc, được cho là xuất phát từ việc vào mỗi chiều thứ bảy, có nhiều người lính đến đây chơi nhạc Tây. Còn Bùng binh Cây Liễu là cách gọi về sau, khi nơi đây là vòng xoay có hàng cây liễu được trồng xung quanh đài phun nước.

Lịch sử

Thế kỷ 19

Vào đầu thế kỷ 19, nơi đây chỉ là một điểm trên dòng Kinh Lớn, con kênh nối sông Sài Gòn với thành Bát Quái. Sau khi chiếm được Sài Gòn, người Pháp cho đào thêm một con kênh vuông góc với Kinh Lớn thì vị trí này trở thành nơi giao nhau giữa hai dòng kênh. Tuy nhiên khi quy hoạch lại đô thị Sài Gòn vào cuối thế kỷ 19, cả hai dòng kênh đều bị chính quyền cho lấp đi để xây dựng thành hai đại lộ là Đại lộ Charner (nay là đường Nguyễn Huệ) và Đại lộ Bonard (nay là đường Lê Lợi).

Thế kỷ 20

Khi thiết kế đô thị Sài Gòn lúc bấy giờ, chính quyền đã tính toán đến việc xây dựng một đài phun nước tại giao lộ này. Tuy nhiên trên thực tế, vào khoảng năm 1920 chỉ có một cái bệ cao hình bát giác được xây dựng giữa giao lộ.

Cuối năm 1942, giao lộ được chỉnh trang, lúc này mới xây dựng thành vòng xoay với đài phun nước ở giữa. Sau đó một năm, hình hồ nước và đài phun nước được đăng tải trên bìa của Nam Kỳ tuần báo. Vào thập niên 1970, một số cây liễu được trồng xung quanh đài phun nước nên từ đó người dân gọi là Bùng binh Cây Liễu.

Trong Sài Gòn năm xưa, học giả Vương Hồng Sển đã mô tả về ngã tư này như sau:

“Ngã tư Kinh Lấp đụng với con kinh về sau biến thành Đại lộ Bonard, hồi mồ ma thời Pháp, vẫn là xóm sang trọng nhứt. Tại chỗ bồn nước ngay ngã tư này, hồi đó có xây một cái bệ cao hình bát giác, vào khoảng 1920, tôi lên học Sài Gòn còn thấy tận mắt. Mỗi chiều thứ bảy, tại bệ này có mấy chú lính san đá (tiếng Pháp: soldat, nghĩa là người lính) trổi nhạc Tây cho đồng bào ta thưởng thức.

Thế kỷ 21

Vào năm 2014, Thành phố Hồ Chí Minh khởi công xây dựng ga ngầm Nhà hát Thành phố của tuyến đường sắt đô thị số 1 và phố đi bộ Nguyễn Huệ, vòng xoay Cây Liễu và đài phun nước bị phá bỏ. Năm 2015, khi phố đi bộ Nguyễn Huệ đi vào hoạt động thì nơi đây trở thành một sân nhạc nước với hệ thống phun nước ngầm thuộc quảng trường đi bộ Nguyễn Huệ. Ngoài ra, quảng trường đi bộ lúc này cũng chắn ngang hoàn toàn đường Lê Lợi nên xe cộ cũng không còn có thể lưu thông qua lại.

Trong hình này có thương xá Eden bên phải hình, bùng binh Bồn Kèn và Nhà Hát Opera (người Pháp gọi là Théâtre municipal). Từ 1955-1961, tòa nhà này là trụ sở Quốc Hội, từ 1967-1975 là trụ sở Hạ Nghị Viện, sau 1975 trở lại công năng ban đầu là Nhà Hát

Bùng binh Bồn Kèn, nhìn thẳng là đại lộ Charner (từ 1955 tới nay là Nguyễn Huệ) hướng ra sông Sài Gòn, bên phải là Grands Magasins Charner (từ năm 1960 đổi thành Thương Xá Tax)

Góc ngã tư lâu đời nhất của Sài Gòn, giao giữa 2 đại lộ Nguyễn Huệ và Lê Lợi, xưa là Chaner và Bonard, 2 con đường xa hoa bậc nhất của Nam Kỳ. Ở giữa là hồ nước bùng binh Bồn Kèn, sau này gọi là Bùng Binh Cây Liễu. Phía bên kia là Thương Xá Tax nhìn ra đại lộ Nguyễn Huệ với dãy kiosque thương mại. Góc ảnh này thể hiện được Sài Gòn đẹp, phồn hoa nhưng cũng thật bình yên.